Η κιρσοκήλη είναι η συχνότερη ανατομική αιτία ανδρικής υπογονιμότητας, επηρεάζοντας περίπου το 15% του ανδρικού πληθυσμού και έως το 40% των ανδρών με προβλήματα γονιμότητας.
Πρόκειται για κιρσούς (διάταση φλεβών) μέσα στο όσχεο, οι οποίοι διαταράσσουν τη φυσιολογική κυκλοφορία του αίματος στους όρχεις και επηρεάζουν την παραγωγή σπέρματος.
Η διάγνωση είναι απλή και η θεραπεία —όταν γίνεται με σύγχρονες μικροχειρουργικές τεχνικές— έχει εξαιρετικά αποτελέσματα.
Τι είναι η κιρσοκήλη
Η κιρσοκήλη είναι διάταση και ελικοειδής διεύρυνση των φλεβών του σπερματικού τόνου (plexus pampiniformis), οι οποίες παροχετεύουν το αίμα από τον όρχι.
Αυτό προκαλεί παλινδρόμηση αίματος και αύξηση της θερμοκρασίας του όρχι, δημιουργώντας δυσμενές περιβάλλον για τη σπερματογένεση.
Συνήθως εμφανίζεται στην αριστερή πλευρά (90%), λόγω ανατομικών ιδιαιτεροτήτων της φλεβικής αποχέτευσης, αλλά μπορεί να είναι και αμφοτερόπλευρη.
Πώς προκαλείται
Η ακριβής αιτία δεν είναι πάντα γνωστή, αλλά σχετίζεται με:
Ανεπάρκεια ή δυσλειτουργία των βαλβίδων των φλεβών του σπερματικού τόνου
Αυξημένη ενδοκοιλιακή πίεση, που προκαλεί παλινδρόμηση αίματος
Ανατομικές ιδιαιτερότητες του φλεβικού συστήματος
Η παρατεταμένη συμφόρηση οδηγεί σε αύξηση της θερμοκρασίας του οσχέου, οξειδωτικό στρες και μείωση της οξυγόνωσης των όρχεων.
Συμπτώματα
Στις περισσότερες περιπτώσεις η κιρσοκήλη είναι ασυμπτωματική και ανιχνεύεται τυχαία σε έλεγχο γονιμότητας ή στρατιωτική εξέταση.
Όταν υπάρχουν συμπτώματα, μπορεί να περιλαμβάνουν:
Αίσθημα “βαρύτητας” ή “τραβήγματος” στο όσχεο
Πόνο ή δυσφορία, ιδιαίτερα μετά από ορθοστασία ή έντονη δραστηριότητα
Ορατές ή ψηλαφητές φλέβες “σαν κουβάρι σκουληκιών”
Μείωση μεγέθους του όρχι (ατροφία)
Προβλήματα στη γονιμότητα
Διάγνωση
Η διάγνωση είναι απλή και ανώδυνη, και βασίζεται σε:
Κλινική εξέταση σε όρθια θέση, όπου ο γιατρός ψηλαφά τις φλέβες του σπερματικού τόνου.
Υπερηχογράφημα – Triplex οσχέου, που επιβεβαιώνει τη διάταση και την παλινδρόμηση του αίματος.
Σπερμοδιάγραμμα, το οποίο συχνά δείχνει μείωση στον αριθμό, την κινητικότητα και τη μορφολογία των σπερματοζωαρίων.
Η κιρσοκήλη ταξινομείται σε βαθμούς (I–III) ανάλογα με τη σοβαρότητα.
Πώς επηρεάζει τη γονιμότητα
Η κιρσοκήλη αυξάνει τη θερμοκρασία του όρχεως κατά 1–2°C, προκαλώντας:
Βλάβη στα κύτταρα παραγωγής σπέρματος
Οξειδωτικό στρες (παραγωγή ελευθέρων ριζών)
Μείωση επιπέδων τεστοστερόνης
Διαταραχή στη λειτουργία των σπερματοζωαρίων
Αυτές οι αλλαγές οδηγούν σε υπογονιμότητα ή μειωμένη ποιότητα σπέρματος.
Θεραπεία της κιρσοκήλης
Η θεραπεία ενδείκνυται όταν:
Υπάρχει παθολογικό σπερμοδιάγραμμα
Παρατηρείται ατροφία όρχεως
Υπάρχουν ενοχλήματα ή πόνος
Το ζευγάρι αντιμετωπίζει υπογονιμότητα
1. Μικροχειρουργική κιρσοκηλεκτομή (Gold Standard)
Η μικροχειρουργική υποβουβωνική κιρσοκηλεκτομή θεωρείται η πλέον αποτελεσματική και ασφαλής μέθοδος.
Πλεονεκτήματα:
Ελάχιστο τραύμα
Διατήρηση αρτηρίας και λεμφαγγείων
Πολύ χαμηλό ποσοστό υποτροπής (<2%)
Ταχεία ανάρρωση
2. Λαπαροσκοπική απολίνωση
Γίνεται με μικρές τομές και κάμερα, αλλά εφαρμόζεται λιγότερο συχνά σήμερα.
3. Εμβολισμός φλεβών
Ελάχιστα επεμβατική τεχνική μέσω καθετήρα στις φλέβες, για φραγή της παλινδρόμησης.
Μετά τη θεραπεία
Τα αποτελέσματα είναι πολύ ενθαρρυντικά:
Σημαντική βελτίωση παραμέτρων του σπέρματος μέσα σε 3–6 μήνες
Αύξηση ποσοστών φυσικής σύλληψης
Αποκατάσταση της λειτουργίας του όρχεως
Ελαχιστοποίηση πόνου και ενοχλημάτων
Πρόληψη
Δεν υπάρχει απόλυτος τρόπος πρόληψης, αλλά ορισμένες συνήθειες βοηθούν:
Αποφυγή παρατεταμένης ορθοστασίας ή υπερβολικής θερμότητας στο όσχεο
Διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους
Έλεγχος από ουρολόγο μετά την εφηβεία, ιδίως αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό ή υπογονιμότητα
Συμπέρασμα
Η κιρσοκήλη είναι μια συχνή αλλά απολύτως αντιμετωπίσιμη πάθηση που επηρεάζει τη γονιμότητα και τη λειτουργία των όρχεων.
Με τη σωστή διάγνωση και τη μικροχειρουργική αποκατάσταση, οι πιθανότητες φυσικής σύλληψης και αποκατάστασης της ανδρικής γονιμότητας είναι πολύ υψηλές.
Η έγκαιρη εξέταση από ουρολόγο–ανδρολόγο είναι το πρώτο και πιο σημαντικό βήμα.