Η λιθίαση του ουροποιητικού είναι μία από τις πιο συχνές παθήσεις του ουρολογικού συστήματος, με τουλάχιστον 1 στους 10 άνδρες και 1 στις 20 γυναίκες να εμφανίζουν πέτρα στα νεφρά κάποια στιγμή στη ζωή τους.
Οι πέτρες σχηματίζονται όταν τα συστατικά των ούρων –όπως άλατα ασβεστίου, οξαλικά ή ουρικό οξύ– συγκεντρώνονται και κρυσταλλώνονται μέσα στους νεφρούς.
Αν δεν αντιμετωπιστούν σωστά, μπορεί να προκαλέσουν έντονο πόνο, φλεγμονές και επιπλοκές στα νεφρά.
Τι είναι η λιθίαση του ουροποιητικού
Η λιθίαση αναφέρεται στο σχηματισμό λίθων (πέτρας) σε οποιοδήποτε σημείο του ουροποιητικού συστήματος:
Νεφρούς (νεφρολιθίαση)
Ουρητήρες (ουρητηρολιθίαση)
Κύστη (κυστολιθίαση)
Ουρήθρα (ουρηθρολιθίαση)
Οι πέτρες αποτελούνται συνήθως από οξαλικό ασβέστιο, αλλά μπορεί να περιέχουν και φωσφορικά, ουρικό οξύ ή κυστίνη.
Πώς σχηματίζονται οι πέτρες
Ο σχηματισμός λίθων είναι μια χημική διαδικασία που ξεκινά όταν τα ούρα περιέχουν περισσότερα άλατα από όσα μπορούν να διαλυθούν.
Αυτό μπορεί να συμβεί λόγω:
Ανεπαρκούς πρόσληψης νερού (αφυδάτωση)
Διατροφής πλούσιας σε αλάτι, ζωικές πρωτεΐνες ή οξαλικά
Μεταβολικών διαταραχών (π.χ. υπερασβεστιουρία, ουρική διάθεση)
Οικογενειακού ιστορικού λιθίασης
Ορισμένων φαρμάκων ή παθήσεων του εντέρου
Με την πάροδο του χρόνου, οι κρύσταλλοι ενώνονται μεταξύ τους και σχηματίζουν λίθους διαφόρων μεγεθών.
Συμπτώματα λιθίασης
Η λιθίαση μπορεί να είναι εντελώς ασυμπτωματική ή να προκαλέσει έντονο πόνο όταν η πέτρα μετακινείται.
Τα πιο συχνά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
Οξύ, διαξιφιστικό πόνο στη μέση ή στα πλευρά (κολικός νεφρού)
Πόνο που αντανακλά στη βουβωνική χώρα ή στα γεννητικά όργανα
Αίμα στα ούρα (αιματουρία)
Ναυτία, εμετό
Συχνουρία ή κάψιμο στην ούρηση
Πυρετό ή ρίγος (όταν συνυπάρχει λοίμωξη)
Ο πόνος του νεφρικού κολικού είναι από τους πιο έντονους που μπορεί να βιώσει ο άνθρωπος και απαιτεί άμεση ιατρική παρέμβαση.
Διάγνωση
Η διάγνωση της λιθίασης γίνεται με συνδυασμό κλινικής εκτίμησης και απεικονιστικών εξετάσεων:
Ακτινογραφία Νεφρών – Ουρητήρων – Κύστης (ΝΟΚ)
Υπερηχογράφημα ουροποιητικού
Αξονική τομογραφία (CT) – η πιο ακριβής μέθοδος για εντοπισμό λίθων
Ανάλυση ούρων και αίματος για έλεγχο μεταβολικών αιτίων
Ο εντοπισμός της θέσης, του μεγέθους και της σύστασης του λίθου καθορίζει τη θεραπεία.
Θεραπευτικές επιλογές
Η αντιμετώπιση της λιθίασης εξαρτάται από το μέγεθος, τη θέση και τη σύσταση της πέτρας.
1. Συντηρητική αγωγή
Για μικρούς λίθους (<5 mm):
Αυξημένη πρόσληψη υγρών (3+ λίτρα ημερησίως)
Αντιφλεγμονώδη και αναλγητικά
Φάρμακα που διευκολύνουν την αποβολή (π.χ. ταμσουλοσίνη)
Παρακολούθηση με υπερηχογράφημα
2. Εξωσωματική Λιθοτριψία (ESWL)
Μη επεμβατική μέθοδος που χρησιμοποιεί ηχητικά κύματα για να θρυμματίσει την πέτρα σε μικρότερα κομμάτια, ώστε να αποβληθούν φυσιολογικά.
Είναι ανώδυνη και γίνεται χωρίς τομή.
3. Ενδοσκοπική λιθοτριψία (URS / RIRS)
Με τη βοήθεια λεπτών ενδοσκοπίων που εισάγονται μέσω της ουρήθρας, ο ουρολόγος εντοπίζει και κατακερματίζει την πέτρα με laser.
Εφαρμόζεται για λίθους στον ουρητήρα ή στα νεφρά.
4. Διαδερμική νεφρολιθοτομή (PCNL)
Για πολύ μεγάλους ή σύνθετους λίθους, γίνεται μικρή τομή στο δέρμα και αφαίρεση του λίθου με ειδικά εργαλεία.
Αποτελεί την πιο αποτελεσματική χειρουργική μέθοδο για μεγάλες πέτρες.
Πρόληψη υποτροπής
Η λιθίαση έχει υψηλό ποσοστό υποτροπής (40–50%), επομένως η πρόληψη είναι ουσιαστική.
Κατανάλωση άφθονου νερού (2,5–3 λίτρα την ημέρα)
Περιορισμός αλατιού, κόκκινου κρέατος και αναψυκτικών
Ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά
Μείωση πρόσληψης οξαλικών (π.χ. σπανάκι, παντζάρι, ξηροί καρποί)
Τακτικός έλεγχος από ουρολόγο και ανάλυση ούρων
Η πρόληψη εξατομικεύεται ανάλογα με τον τύπο του λίθου.
Συμπέρασμα
Η λιθίαση του ουροποιητικού είναι μια επώδυνη αλλά αντιμετωπίσιμη πάθηση.
Με τη σύγχρονη τεχνολογία (λιθοτριψία, laser, ενδοσκοπική χειρουργική) η θεραπεία είναι ανώδυνη, ασφαλής και αποτελεσματική.
Η σωστή ενημέρωση και η πρόληψη προστατεύουν από την υποτροπή και διασφαλίζουν την υγεία των νεφρών.